تاریخچه شهرنشینی و شهرسازی
1- كوچ نشيني بر مبناي صيد و شكار
2- كوچ نشيني بر مبناي زندگي شباني
3- كوچ نشيني بر مبناي ييلاق و قشلاق
4- كوچ نشيني بر مبناي كشاورزي ابتدائي
5- يكجانشيني بر مبناي كشاورزي و به گزيني مواد كشاورزي
شهر چيست ؟
شهر مجموعهاي از تركيب عوامل طبيعي، اجتماعي و محيط هاي ساخته شده توسط انسان است كه در آن جمعيت ساكن متمركز شده است. جمعيت در اين مجموعه به طور منظمي درآمده و آداب و رسومي را براي خود ابداع كرده است.
تعاريف مختلف شهري :1- تعريف عددي2- تعريف تاريخي3- تعريف حقوقي
1- تعريف عددي :
مركزي از اجتماع نفوس كه در نقطهاي گرد آمده و تراكم و انبوهي جمعيت در آن از حد معيني پايين تر نباشد. بر اين اساس در بيشتر ممالك حد جمعيت شهر 2500 نفر است.
2- تعريف تاريخي :
برخي از علما معتقدند ، كه مراكزي كه از قديم نام شهر به آن اطلاق شده است، به عنوان شهر شناخته مي شوند.
3- تعريف حقوق :
در دورههاي گذشته، شهرها داراي امتيازاتي بودند، كه در روستاها نبود. مانند حق داشتن بازار و خدمات نظامي .عوامل پيدايش شهرها
1- مازاد توليد محصولات كشاورزي
2- توسعه شبكه راهها و تمايل بشر به ايجاد يك زندگي دسته جمعي
3- توسعه مبادلات كالا و پيشرفت هاي تاريخي
4- عوامل طبيعي مانند وجود آب، مساعدت زمين و خاك
عوامل گسترش شهرها :
1- تحول در حمل و نقل و سرعت مبادلات .
2- پيدايش تخصص و تقسيم كار
3- ازدياد جمعيت
4- توسعه مهاجرت ها
5- تمركز صنعت و مهاجرت
6- توسعه مراودات اقصادي
7- بالا رفتن سطح درآمد
8- تنوع در مشاغل
9- پيدايش و گسترش وسايل ارتباط جمعي
شهرسازي چيست ؟
مجموعه روشها و تدابيري كه متخصصين امور شهري بوسيله آن شهرها را بهتر مي سازند به شهرسازي يا علم تنيسق شهرها شهرت دارد.
از ديدگاه ديگر ، شهرسازي عبارتست از مطالعه، طرح ريزي و توسعه شهرها با در نظر گرفتن احتياجات اجتماعي و اقتصادي .
تاريخچه و خاستگاه شهرسازي :
1- لوكوربوزيه معتقد است : « آغاز شهرسازي معاصر به پايان قرن هفدهم، زيالي لوئي چهاردهم است و او را نخستين شهرساز دنياي غرب بعد از تمدن روم مي داند »
2- زيگفريد معتقد است : «آغاز شهرسازي معاصر به سالهاي آخرين قرن شانزدهم بر ميگردد. يعني– دوره پاپي سيكستوس پنجم – كه وي را اولين شهرساز مدرن مي داند.
3- زيرلو معتقد است : «نظام جديد خانهسازي در حومهها كه امكان جرايي يك نفر از همسايهاش را ميسر مي سازد، ترجمان تجملي خانههاي بشر اوليه است.
در ادامه ی همین تحقیق در قسمت «تحولات شهرسازی» به صورت مفصل وجامع تری به این موضوع خواهیم پرداخت .
وظايف شهرسازي :
1- طرح و تنظيم نقشههاي جديد
2- توزيع صحيح تأسيسات شهري و برنامهريزي جهت حمل و نقل شهري
3- بسط روابط اجتماعي و اقتصادي
4- ايجاد محيطهاي راحت و سالم
5- كاستن از اثرات سوء زندگي شهري
شهر ساز كيست ؟
در حقيقت شهرسازي يا طرح و برنامهريزي شهري عبارت از دو پديده محيط و انسان هستند، كه در كنار هم جوامع زيستي را به وجود آورده اند.
شهرساز به ايجاد رابطهاي منطقي بين انسان و محيط زيست مبادرت مي كند.
امروزه متخصصين شهرسازي در زمينه مسائل شهرسازي، در دو رشته اصلي برنامهريزي شهري (Urban planning) و طرح ريزي شهر (Urban Design) ايفاي نقش ميپردازند.
شهر چیست؟ انواع شهرها و ویژگیهای آنها کدامند؟
شهر چیست؟ انواع شهرها و ویژگیهای آنها کدامند؟
در تعریف شهر اتفاق نظری وجود ندارد و در تعاریف بیان شده بر مواردی نظیر تعداد جمعیت، نوع فعالیت های اقتصادی، حوزه اداری و موارد دیگری اشاره شده است لیکن در بعد جهانی برای شناخت شهر از روستا بیشتر بر تعداد جمعیت تاکید شده است..
با توجه به کم وکاستیهای مربوط به تعاریف شهر، تاکید بر نقش شهر (نوع کارکرد) بهتر ما را در شناخت شهر و تمایز قائل شدن بین آن و روستا هدایت می کند. بدین معنی که در شهر ها نقشهایی وجود دارد که روستاها فاقد آن هستند. بنابراین در شناخت شهر به دو کارکرد بیشتر توجه می شود؛ یکی اینکه شهرها کارکرد غیر کشاورزی دارند و دوم اینکه اغلب شهر ها به تولید کالا و بیش از آن به مبادله کالا می پردازند؛ یعنی اینکه فعالیت های غیر کشاورزی بر اقتصاد شهر غلبه دارد..
با توجه به موارد ذکر شده، در برخی کشورها در شناخت شهر از روستا کارکردهای اقتصادی به همراه میزان جمعیت اساس کار قرار می گیرد. بنابراین تاکید بر یک عامل در شناخت شهر کفایت نمیکند..
در طول تاریخ شناخت شهر از طریق کارکرد آن از اعتبار سیاسی و حکومتی برخوردار بوده است بویژه که از ابتدای پیدایش شهرها، شهر با نقشهای اداری-سیاسی و مذهبی شناخته می شد بنابراین اولین شهرها دارای نقش اداری-سیاسی بوده اند. لیکن امروز، شهرها دارای کارکردهای متنوعی بویژهکارکردهای اقتصادی-صنعتی و خدماتی-خدمات رسانی می باشند..
با توجه به توضیحات بالا، آیا می توان گفت که خوب شهرها می توانند در اندازه های گوناگون شکل بگیرند؛ کوچک، متوسط، بزرگ و بسیار بزرگ؟ بله این درست است لیکن بطور علمی ما چه انواعی از شهرها را داریم؟ شهر، شهرک، متروپلیس یا مادر شهر، مگالاپلیس یا کلان شهرها کدامند و دارای چه ویژگیهایی هستند؟
از دو جنبه می توان به انواع شهر ها پرداخت. یکی از بعد کارکردی (فعالیت و نقش) و دیگر از بعد اندازه ( کوچک و بزرگ بودن)، از نظر اولبا توجه به نوع فعالیت شهرها، به دسته بندی کلی شهر ها می پردازیم و از نظر دوم تقسیم بندی معمولا با توجه به جمعیت شهر انجام می شود. البته جمعیت شهر خود تا حدودی بیانگر تنوع و تعداد فعالیت های حاکم بر شهر و همچنین حیطه نفوذ و وسعت شهر خواهد بود.
الف- کارکرد و نقش؛ تقسیم بندی شهرها با توجه به محیط بوجود آمده بر اساس فعالیتی که سایر فعالیت های شهر را تحت شعاع خود قرار داده و شهر بر اساس آن نوع فعالیت خاص شناخته می شود: مانند شهرهای فستیوال و کنگره ای، شهرهای فرهنگی، شهرهای مذهبی و زیارتگاهی، شهرهای درمانی و آسایشگاهی، برف شهرها، شهرهای بازنشستگان، شهرهای صنعتی، شهرهای تجاری، شهرهای اداری-سیاسی، شهرهای صنعتی-خدماتی و ... .
بنابراین در این دیدگاه شهر ها بر نوع فعالیت غالب طبقه بندی می شوند که هر شهر با توجه به فعالیت و کشش جمعیتی خود، اندازه و وسعت خاص خود را خواهد داشت.
ب- اندازه و وسعت: در این دیدگاه عامل جمعیت در تقسیم بندی شهر ها نقش مهمی را بازی می کند چرا که در این دیدگاه شهر ها از کوچکترین به بزرگترین تقسیم بندی می شوند و شهر کوچک یا بزرگ در وهله اول بیانگر جمعیت کم یا زیاد خود می باشد. که البته این جمعیت خود بیانگر سطح فعالیتها، حیطه نفوذ شهر و ... می باشد. البته در تعریف سطح جمعیتی و مرز تعریف شده بین انواع شهرها توافق کلی وجود ندارد. بطور مثال حداقل جمعیت برای شهر محسوب شدن در ژاپن ۳۰۰۰۰ نفر، در نروژ، ایسلند، و سوئد ۲۰۰۰ نفر، در نیجریه ۲۰۰۰۰ نفر و در ایران در حال حاضر ۱۰۰۰۰ نفر می باشد.
خوب در اینجا با توجه به شرایط کشورمان انواع شهر ها را با توجه با اندازه آن بیان می کنیم.
1(بازار شهر)؛ ۱۰-۵ هزار نفر جمعیت. ( عملکرد: دهستانی))
2( روستا-شهر)؛ ۲۵-۱۰ هزار نفر جمعیت. ( عملکرد: بخش)
3(شهر کوچک)؛ ۵۰-۲۵ هزار نفر جمعیت. ( عملکرد: شهرستان))
4(شهر متوسط کوچک)؛ ۱۰۰-۵۰ هزار نفر جمعیت. ( عملکرد: شهرستان))
5( شهر متوسط)؛ ۲۵۰-۱۰۰ هزار نفر جمعیت. ( عملکرد: ناحیه ای)
6(شهر بزرگ میانی)؛ ۵۰۰-۲۵۰ هزار نفر جمعیت. ( عملکرد: استانی))
7( شهر بزرگ)؛ ۱۰۰۰-۵۰۰ ؛ هزار نفر جمعیت. ( عملکرد: منطقه ای)
8(کلان شهر) (متروپل)؛ ۵/۲-۱ میلیون نفر جمعیت. ( عملکرد: کلان منطقه ای))
9( کلان شهر) (متروپل ملی)؛ ۵/۲ میلیون نفر جمعیت و بیشتر.( عملکرد: ملی)
استراتژي توسعه شهري (CDS) چيست؟
City Development Strategy چيست؟
فرايند تهيه چشم انداز بلند مدت يک شهر که بر اساس آن بر نامه اقدام (Action Plan) کوتاه مدت تهيه ميشود
اهداف CDS :
اهداف CDSکه بايد درتمامي مراحل تهيه و اجراء آن مد نظر باشند عبارتند از :
· دستيابي به مديريت و حاکميت شهري بهبود يافته
· دستيابي به رشد اقتصادي و اشتغال فزاينده
· کاهش فقر و تداوم آن
اصول CDS :
بانک جهاني شهرهاي پايدار را شهرهائي ميداند که:
- قابل زندگي هستند(Livable)
- رقابتي هستندCompetitive))
- بانکي هستند(Bankable)
- خوب مديريت و اداره ميشوند (Well managed and well governed)
اصول فوق چهار رکن اساسي CDS را تشکيل ميدهند که بشرح زير توضيح داده ميشوند:
- قابل زندگي بودن (Livability)
شهري قابل زندگي است که در آن همه ساکنين از فرصتهاي يکسان براي مشارکت و بهره مندي از زندگي اقتصادي و سياسي شهر برخوردار باشند
رقابتي بودن (Competitiveness)
- شهرهاي رقابتي شهرهايي هستند که اقتصاد قوي با رشد اشتغال، در آمد و سرمايه گذاري همه جانبه دارند.
- لازمه توسعه کارآمد شهري فراهم آوردن شرايط مناسب براي افزايش بهره وري افراد و مؤسسات است.
- در شهرهاي رقابتي، توليد، سرمايه گذاري، اشتغال و تجارت به شکل پويا و در اراتباط با فرصت هاي بازار شکل مي گيرند
قابل بانکي بودن (Bankability)
شهرهاي بانکي شهرهائي هستند که داراي سيستم ماليه شهري کار آمد در استفاده از منابع در آمدي و هزينه اي خود هستند.
مديريت و حاکميت خوب شهري (Good urban management and Governance)
- حاکميت شهري به استفاده از قدرت براي اداره توسعه اجتماعي و اقتصادي شهر گفته ميشود. عناصر حاکميت خوب شهري عبارتند از:
- حساب پس دهي (Accountability)
- شفافيت (Transparency)
- اصل رقابت (Contestability)
عناصر اصلي CDS :
اجزاء CDS با توجه به شرايط و ويژگيهاي هرشهراغلب تغيير مي يابند. ليکن ، 3عنصراصلي آن عبارتند از :
1. طراحي و ارزيابي ( تشکيلات سازماني براي فرآيند و ارزيابي و ضعيت شهر ( وضع موجود ))
2. چشم انداز و استراتژي ( تنظيم چشم انداز بلند مدت و تعيين استراتژيها )
3. اجراءو نظارت ( اجراء برنامه عمل، نهادينه کردن فرآيند CDS و نظارت بر آن، مرور بر استراتژيها)
.اگرانتقادیاپیشنهادی درخصوص این وبلاگ دارید می توانیدبامن درمیان بگذارید.باتشکر